Curcumine bij Inflammatoire Darmziekten

Inflammatoire darmziekten (IBD), waaronder colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn, worden gekarakteriseerd door chronische ontstekingen in het darmkanaal. De behandeling is gericht op ontstekingsremming en immunosuppressie om de actieve ontsteking te bestrijden en (eventuele) toename van ziektesymptomen tijdens ziekteremissie te voorkomen. Soms zijn de voorgeschreven medicijnen minder effectief dan verwacht of gehoopt, waardoor een groep patiënten toch een chirurgische ingreep nodig heeft. Nieuwe en effectievere therapieën zijn dan ook zeer wenselijk.

Curcumine, de werkzame stof in de geelwortel (kurkuma of koenjit), heeft ontstekingsremmende eigenschappen en wordt daarom onder andere ingezet bij gewrichtsklachten, zoals artrose. De ontstekingsremmende en antioxidant-eigenschappen maken curcumine ook interessant voor toepassing bij inflammatoire darmziekten.

Curcumine effectief bij IBD
Gebruik van curcumine zou mogelijk kunnen dienen als een adjuvans (toevoeging) bij reguliere medicatie, met name voor mensen met inflammatoire darmziekten die onvoldoende reageren op de behandeling[1].

Verschillende wetenschappelijke onderzoeken laten positieve resultaten zien bij zowel colitis ulcerosa als de ziekte van Crohn, al is het merendeel van de studies uitgevoerd bij patiënten met colitis ulcerosa. Uitvoering van een meta-analyse van de verschillende studies leidde eerder tot wisselende resultaten. Dit komt mogelijk doordat studies moeilijk met elkaar te vergelijken zijn, voornamelijk door het gebruik van verschillende doseringen, formuleringen en toedieningsroutes, en door gebruik tijdens verschillende momenten van de ziekteactiviteit (actieve periode of remissieperiode)[1].

Onderzoekers hebben opnieuw gekeken naar de beschikbare klinische studies en hierbij al het onderzoek tot het jaar 2019 meegenomen[1][2]. Hieruit blijkt dat gebruik van curcumine, in combinatie met de standaardbehandeling, leidde tot verbeterde klinische en endoscopische remissie. De patiënten reageerden beter op de behandeling bij combinatiegebruik met curcumine. Bij patiënten, jonger dan veertig jaar, had curcumine echter geen significant toegevoegd effect[2]. De werking van curcumine komt tot stand via onder andere remming van cyclooxygenase-2 (COX-2), TNF-α, IFN-γ, inducible nitric oxide synthase (iNOS) en NF-kB die op hun beurt weer invloed hebben op Th1- en Th2-responsen[3].

Curcumine in combinatie met vluchtige oliën
Op verschillende manieren kan de biologische beschikbaarheid van curcumine worden verbeterd. Een van deze manieren is het gebruik van een supplement, waarin curcumine gecombineerd is met de vluchtige oliën uit geelwortel (kurkuma of koenjit). Aangetoond is dat curcumine beter wordt opgenomen in het bloed in aanwezigheid van tumeronen, vluchtige oliën die van nature, naast curcumine, voorkomen in kurkuma[4]. Turmeronen remmen de snelle presystemische metabolisering van curcumine, zodat de biologische beschikbaarheid verbetert[5].

[1] Goulart et al: Effects of the Use of Curcumin on Ulcerative Colitis and Crohn’s Disease: A Systematic Review in Journal of Medical Food - 2021. Zie hier.
[2] Shahinfar et al: Administration of dietary antioxidants for patients with inflammatory bowel disease: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled clinical trials in Complementary Therapies in Medicine – 2021. Zie hier.
[3] Coelho et al: The Use of Curcumin as a Complementary Therapy in Ulcerative Colitis: A Systematic Review of Randomized Controlled Clinical Trials in Nutrients – 2020. Zie hier.
[4] Antony et al: A pilot cross-over study to evaluate human oral bioavailability of BCM-95CG (Biocurcumax), a novel bioenhanced preparation of curcumin in Indian Journal of Pharmaceutical Sciences – 2008. Zie hier.
[5] Yue et al: The role of turmerones on curcumin transportation and P-glycoprotein activities in intestinal Caco-2 cells in Journal of Medicinal Food – 2012. Zie hier.

Curcumine en de hersenen

Curcumine is de belangrijkste werkzame stof in kurkuma (geelwortel of koenjit) en geeft de wortel bovendien diens gele kleur. Een van de stofjes in de hersenen waar curcumine invloed op kan hebben is het zogenaamde brain-derived neurotrophic factor (BDNF), een eiwit.

BDNF speelt een rol in de werking van zenuwsynapsen en het gezond houden van zenuwen wat onder andere leidt tot een verbeterd geheugen en gedrag.

Er zijn aanwijzingen dat een verhoogde ontstekingsgraad in het lichaam en oxidatieve stress de hoeveelheid BDNF in de hersenen doen dalen. Een lage concentratie BDNF in de hersenen wordt in verband gebracht met verschillende neurologische aandoeningen, waaronder depressieve gevoelens en angsten[1].

Wetenschappers denken daarom dat de hersenfunctie kan verbeteren als ontstekingen geremd worden en oxidatieve stress verminderd wordt. Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door gebruik van curcumine.

De afgelopen jaren zijn verschillende studies uitgevoerd naar de effecten van curcumine op BDNF. Onderzoekers hebben vier kwalitatief goede klinische studies met totaal 139 deelnemers met elkaar vergeleken om een beter inzicht te krijgen over de effecten van curcumine op de hersenen[2]. Aan de bedoelde onderzoeken namen tussen de 20 en 70 mannen en vrouwen deel. Zij waren gemiddeld 41 jaar. De helft van de deelnemers gebruikte in de studies tussen de 200 en 1820 mg curcumine per dag gedurende acht tot twaalf weken. De andere helft gebruikte een placebo.

Gebruik van curcumine resulteerde in een duidelijke verhoogde hoeveelheid BDNF in de hersenen. Opvallend is dat meer curcumine niet beter is. Lagere doseringen, van 200 – 360 mg per dag resulteerden in een iets grotere toename van BDNF dan een hoge dosering curcumine. Gebruik van curcumine moet ook voldoende lang plaatsvinden om duidelijke effecten te kunnen zien.

De wetenschappers geven aan dat gebruik van curcumine effectief kan zijn bij aandoeningen waarbij een lage concentratie BDNF een rol speelt.

Als er sprake is van neuroinflammatie (minieme ontstekingsreacties in de hersenen) en verhoogde oxidatieve stress in de hersenen, is het belangrijk dat curcumine de hersenen kan bereiken om daar effectief te zijn. De opneembaarheid van reguliere curcumine in supplementen is niet hoog. Laboratoriumonderzoek laat echter zien dat een combinatie van curcumine en de vluchtige oliën in de kurkumawortel resulteert in een verbeterde opname van curcumine in de hersenen ten opzichte van een supplement met uitsluitend curcumine[3]. Dit pleit voor het gebruik van een gespecialiseerd product met zowel curcumine als de vluchtige oliën.

[1] Dobos et al: Neuroinflammation in Alzheimer's disease and major depression in Biological Psychiatry - 2010
[2] Sarraf et al: Short-term curcumin supplementation enhances serum brain-derived neurotrophic factor in adult men and women: a systematic review and dose–response meta-analysis of randomized controlled trials in Nutrition Research - 2019
[3] Banji et al: Neuroprotective Effect of Turmeric Extract in Combination with Its Essential Oil and Enhanced Brain Bioavailability in an Animal Model in Biomedical Research International - 2021

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) in Nederlandse bodem

Sinds twee jaar geleden wordt in een hoek van een groot kassencomplex in tuinbouwgebied NEXTgarden gepoogd kurkuma en zwarte peper te gaan kweken. Exotische specerijen, made in Bemmel.

Rijen dik staan ze: de kurkumaplanten. Een mooi resultaat, misschien zelfs wel boven verwachting. "Met een technische hoogwaardige kas blijkt de teelt van kurkuma eigenlijk helemaal niet zo lastig", zegt Erik Janssen, docent-onderzoeker van de Hogere Agrarische School in Den Bosch. En dat voor een product dat in Europa nergens op grote schaal wordt gekweekt.

Vijf jaar geleden besloten het onderwijs, enkele Lingewaardse telers, bedrijven in de voedingssector en de gemeente Lingewaard samen op te trekken: een poging doen om specerijen die hier normaal nooit zouden groeien toch in de kassen gaan kweken?

Want geelwortel (kurkuma of koenjit) en zwarte peper groeien normaal gesproken alleen onder tropische omstandigheden.

"De gele en rode paprika's die nu in de supermarkt liggen, waren in de jaren vijftig ook nieuw in Nederland", zegt Henk Gertsen vanuit de Lingewaardse kwekersorganisatie. Dit alles onder de naam Ingrediënt Farm.

Belangrijkste redenen om het zelf te gaan doen: meer zicht op bestrijdingsmiddelen, minder vervoersbewegingen en een steeds grotere markt. "Want in de landen waar het groeit, neemt de middenklasse toe en stijgt de vraag. Bovendien koopt China steeds meer van deze specerijen op", doceert Janssen.

Hij wil maar zeggen: de lokale boeren daar worden niet weggeconcurreerd door Nederlanders. "Je ziet in eigen land een groeiende vraag naar kwaliteitsproducten uit eigen regio, snel en vers in de winkel."

Vijf jaar geleden was er een longlist, met vijf potentiële te kweken exotische specerijen in de Lingewaardse kassen. Gember, rode peper en vanille vielen toen af, al kan het zomaar zijn dat één van deze drie de komende jaren alsnog wordt opgepakt. Volgend jaar worden knopen doorgehakt.

Maar kurkuma en zwarte peper werden in 2018 de uitverkorenen en gingen in onderzoek en kleine productie. Janssen: "Hoe vermeerderen we de planten? Hoe gedragen de wortels zich? Welke grondsoort is het beste? Welke potmaat? Welke klimatologische omstandigheden? Er is dan zo ontzettend veel wat uitgeprobeerd en bestudeerd moet worden."

Zo is het aantal oogstmomenten opgevoerd van eens per jaar naar eens per half jaar. De eerste oogst ligt inmiddels bij een fabrikant van kruiden en specerijen.

Gertsen: "Vorige maand is besloten: we gaan door met deze proef. We hebben de teelt van kurkuma in de vingers, nu moeten de voedselproducenten verleid worden." Want de eerste oogst ligt bij de bedrijven en een deel bij de HAS.

[Zwarte peper in de kas]

Zwarte peper gaat iets minder hard, het is een complexere plant om groot te krijgen. "Het is vooral lastig om een snellere groei te krijgen, want in Azië duurt het twee tot drie jaar voor de eerste oogst er is. Toch hebben we - na drie mislukkingen - inmiddels ook dit proces onder controle", zegt Janssen, terwijl hij resultaten in alle soorten en maten van deze plant laat zien. De zwarte peper under construction, waar de kurkuma al massaal met het beste resultaat in het gelid staat.

Tekst: Bernardo Van Hal. Verschenen op 13 juli 2020 in De Gelderlander.

Onderzoekers Erasmus MC: pas op met kurkuma

Onder borstkankerpatiënten leeft het idee dat kurkuma kanker kan bestrijden. Maar pas op, zeggen onderzoekers van het Erasmus MC na een nieuwe studie. Deze specerij tast de werking van een veelgebruikt kankermedicijn aan.

Het is een hype die al jaren hardnekkig standhoudt: de specerij kurkuma (geelwortel of koenjit) die in de Aziatische keuken wordt gebruikt zou een geneeskrachtige werking hebben op kanker. Curcumine, de werkzame stof uit kurkuma, zou in staat zijn om kankercellen op te ruimen. Bewijs hiervoor werd inderdaad in dierproeven gevonden.

Reden voor veel borstkankerpatiënten om extra veel van dit gele poeder over hun eten te strooien of capsules met kurkuma te slikken. "Veel patiënten redeneren: als je het ook kunt eten in een curry, kan het geen kwaad. Als het dan ook helpt tegen kanker, is dat mooi meegenomen. Maar daar komen wij van terug. Doe het niet", waarschuwt arts-onderzoeker Koen Hussaarts van het Erasmus MC.

De afgelopen twee jaar deed hij onderzoek onder zestien vrouwen met een hormoongevoelige borstkanker. Wanneer deze patiënten hun kankermedicijnen combineerden met driemaal daags een capsule met kurkuma, werd de medicatie minder goed in het bloed opgenomen. "En dat is gevaarlijk. Als deze vrouwen namelijk te weinig medicatie binnenkrijgen, kan de tumor weer gaan groeien", legt Hussaarts uit.

Zijn waarschuwing geldt voor borstkankerpatiënten met een tumor die gevoelig is voor hormonen, zo’n veertienduizend vrouwen in Nederland. Gemiddeld slikken zij tot vijf jaar na hun ziekenhuisbehandeling nog hormoonremmers. Deze pillen – het bekendst onder de naam Tamoxifen - moeten ervoor zorgen dat de eventuele achtergebleven kankercellen in het lichaam niet verder kunnen groeien of uitzaaien.

Veel kurkuma-slikkers
Hoeveel borstkankerpatiënten precies kurkuma gebruiken naast hun doktersrecept is niet bekend. De onderzoekers schatten dat het om 20 tot 30 procent gaat, afgaand op de vele verhalen die ze in de polikliniek horen. Het zijn met name jonge, hoogopgeleide vrouwen die de kurkuma-capsules bij de drogist kopen. "Dat is verklaarbaar", zegt Hussaarts. "Dit zijn vrouwen die - cru gezegd – nog relatief veel tijd voor zich hebben. Zij zoeken naast hun therapie naar manieren om zo gezond mogelijk door het leven te gaan. Daarbij raadplegen ze Google, vragen tips aan anderen en lezen alles wat ze kunnen vinden over het onderwerp."

De arts-onderzoeker behoort tot een speciaal team dat op zoek gaat naar de wisselwerking van voedingssupplementen en kankermedicijnen. Eerder al werd aangetoond dat Sint Janskruid de afbraak van chemotherapie kan versnellen.

Maar van kurkuma hadden de Rotterdamse onderzoekers eerlijk gezegd hogere verwachtingen. Dierproeven toonden namelijk aan dat de combinatie van hormoonremmers en de gele specerij gunstig uitpakt. De werkzame stof van het kankermedicijn nam toe in het bloed van muizen. "Maar bij mensen is het helaas andersom", zegt Hussaarts.

Met zwarte peper nog slechtere resultaten
Omdat kurkuma snel wordt afgebroken in het lichaam, nemen veel gebruikers het kruidenmengsel samen met zwarte peper in. Van zwarte peper is bekend dat het zorgt voor een betere opname van kurkuma door de darm. Ook dit werd onderzocht in het Rotterdamse lab, maar deze combinatie met hormoonremmers pakte nog ongunstiger uit. Gemiddeld nam de werkzame stof van de kankermedicatie met 13 procent af, maar bij sommige vrouwen was dit zelfs meer dan 30 procent.

Michal Heger deed jarenlang onderzoek naar curcumine, de werkzame stof uit kurkuma, bij het AMC. Hij noemt de studie van zijn Rotterdamse collega’s ‘een superbelangrijke vinding’. Toch vraagt hij om de specerij nu niet af te doen als ‘totaal waardeloos’. Curcumine kan volgens hem bij enkele andere kankersoorten de chemotherapie wél gunstig beïnvloeden. "Curcumine werkt niet genezend bij kanker. Dat is een doodzieke kankerpatiënt valse hoop geven, maar het kan bij verschillende kankersoorten ook de bijwerkingen van de chemo verzachten. Denk aan misselijkheid en pijn."

Samen met twee onderzoekers werkt Heger – nu verbonden aan de Universiteit Utrecht en de Jiaxing Universiteit in China - aan een meta-analyse van circa driehonderd klinische studies over curcumine wereldwijd. Nu al zegt hij ‘te kunnen verklappen’ dat de stof wel degelijk een positief effect heeft op tal van andere aandoeningen, zoals artritis, pijn en zelfs depressie. "In het geval van auto-immuunziektes als artritis is wetenschappelijk aangetoond dat curcumine de ontsteking in het lichaam vermindert", licht hij toe. Over een half jaar wil hij de uitkomsten publiceren. "Daarmee wil ik de discussie over de werkzaamheid van curcumine voor eens en altijd beslechten".

Bron en Bron.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en de Dood

Ik heb het op dit weblog vaak gezegd dat geelwortel (kurkuma of koenjit) heel gezond kan zijn als je het rijkelijk in je oosterse maaltijden verwerkt. Wetenschappelijk onderzoek lijkt echter wat tweeslachtige resultaten op te leveren. Sommige onderzoeken menen dat curcumine, de werkzame stof in geelwortel, beslist positieve effecten op je gezondheid kan hebben[1]. De meeste onderzoeken komen tot de conclusie dat curcumine niet of nauwelijks werkzaam is[2]. De tijd zal het leren.

Wat echter volstrekt duidelijk is, is dat een extract van geelwortel nooit via een infuus in je bloedstroom terecht zou moeten komen. Toch bestaan er verdwaalde geesten die denken dat het helpt tegen allerhande kwalen. Eén van die mensen is Kim Kelly, een naturopaat uit de Amerikaanse staat Californië. De man is zo goed opgeleid dat hij met trots de titel ND (Naturopathic Doctor) voert. Sceptische mensen, zoals ikzelf, weten echter dat die titel eigenlijk 'Not-a-Doctor' zou moeten betekenen.

Toen Jade Erick (30) teveel last kreeg van haar eczeem ging ze niet naar haar gewone huisarts om een zalfje te halen, maar vond Kim Kelly, die haar wijsmaakte dat intraveneus gegeven curcumine haar van haar klachten zou afhelpen.

Erick is nu inderdaad van al haar klachten afgeholpen. Ze kreeg namelijk een fataal aflopende hartaanval tijdens haar 'behandeling'.

Het onderzoek van de FDA toonde overigens ook aan dat er veel minder curcumine in de IV-vloeistof was opgelost dan op de verpakking stond. Oplichters die oplichters oplichten. Kwakzalverij is een wereld van waanzin.

[1] Nq et al: Clinical Use of Curcumin in Depression: A Meta-Analysis in Journal of the American Medical Directors Association – 2017
[2] Liu et al: Herbal medicines for treating HIV infection and AIDS in Cochrane Database - 2005

De (on)werkzaamheid van Geelwortel bij PCOS

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) bezit diverse positieve eigenschappen. Die voordelen zijn in veel gevallen echter zeer lastig wetenschappelijk te bewijzen. Het punt is namelijk: hoe krijg je voldoende van de werkzame stof, de curcumine, in voldoende mate op de juiste plaats in het lichaam.

Zoals je op dit weblog kunt lezen moeten alle claims langs de strenge meetlat der wetenschap worden gelegd voordat ze benoemd kunnen worden. Daarom staat er ook altijd een verwijzing onder aan een van mijn columns, zodat iedereen kan nalezen welke wetenschapper in welk vakblad een onderzoek heeft gepubliceerd.

Dus wanneer ik een vreemde tweet op mijn tijdlijn aantref, waarin gesteld wordt dat, onder andere, curcuma longa (geelwortel) een gunstige werking kan hebben op PCOS, dan wil ik weten in welk wetenschappelijk vakblad een onderzoek is gepubliceerd waarin die werking wordt bewezen.

PCOS ofwel polycysteus-ovariumsyndroom is een aantal samenhangende afwijkingen, waarbij vaak (kleine) cysten in de eierstokken aanwezig zijn. De afwijkingen worden waarschijnlijk veroorzaakt door hormonale afwijkingen. Overgewicht is vaak ook een factor bij het ontstaan of voortbestaan van deze afwijking. In de reguliere gezondheidszorg wordt meestal een anticonceptiepil, die een combinatie van een oestrogeen en een progestageen bevat, voorgeschreven in combinatie met leefstijlveranderingen die gericht zijn op gewichtsverlies.

Er is geen enkel wetenschappelijk onderzoek verricht dat geelwortel op wat voor manier dan ook in verband brengt met PCOS. Dat betekent dus dat niemand ooit onderzoek heeft gedaan of de symptomen van PCOS kunnen verminderen door (een extract van) geelwortel te slikken.

Dat weerhoudt Marjolein Dubbers er niet van om er lustig op los te fantaseren. Ze schrijft hier op haar blog: 'Er zijn ook bepaalde kruiden die een gunstige werking kunnen hebben op PCOS. Deze kruiden bevorderen de afbraak van (overtollige) hormonen in de lever. Denk hierbij aan broccolikiemextract, curcuma longa (geelwortel), mariadistel (niet gebruiken bij zwangerschapswens)'.

Volslagen onzin van Marjolein Dubbers, een van de vele dames uit het bedrijfsleven die na een burn-out besloot niet-reguliere behandelmethoden te omarmen, daarbij over het algemeen niet gehinderd door enige kennis van zaken maar wel geleid door ‘gevoel’.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Blaaskanker

Blaaskanker is een van de meest voorkomende kwaadaardige tumoren in het urogenitale gebied. Slechts prostaatkanker komt in China vaker voor. Het is bekend dat curcumine, een van de werkzame stofjes in de Geelwortel (Kurkuma of Koenjit), een biologisch effect heeft op het ontstaan van diverse kankersoorten. Wetenschappers hebben eens onderzocht of die curcumine ook ingezet kon worden bij de behandeling van blaaskanker[1].

Speciaal gekweekte ratten werden ingespoten met N-methyl-N-nitrosourea, een middel dat in laboratoria veelvuldig wordt gebruikt om kanker op te wekken. De ratten werden vervolgens willekeurig ingedeeld. De ene groep kreeg 160 μmol/l curcumine toegediend, terwijl de andere groep het moest doen met een zoutoplossing.

De met de zoutoplossing 'behandelde' ratten kregen koorts en bloed in de urine (hematurie), hadden verminderde inname van voedsel en water, haaruitval, lager gewicht en een verminderde activiteit. Onder de microscoop bleek de blaaswand verdikt met bloemkoolvormige laesies. Bij de met curcumine behandelde ratten verbeterde de algehele conditie, zonder vermindering van gewicht. Soms werd een kleine laesie gevonden, maar die bleek niet te zijn uitgezaaid in het spierweefsel.

De wetenschappers concludeerden dat curcumine de groei en uitzaaiing van blaaskankercellen kan remmen. Bij ratten. Dat nog wel.

[1] Pan et al: The effect of curcumin on bladder tumor in rat model in European Review for Medical and Pharmacological Sciences – 2017

Curcumine werkt niet... of wel?

[Gastcolumn door Peter van Hogerhuis, directeur van Springfield Nutraceuticals]

De publiciteit over kurkuma en de actieve bestanddelen curcuminoïden (curcumine) neemt toe en houdt de gemoederen bezig. Werkt curcumine nu wel of niet?

Recentelijk werd op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij het kritische artikel “Kurkuma is een hype en werkt niet tegen alvleesklierkanker” geplaatst. Zin of onzin? Misschien van allebei iets.

Vooropgesteld: ik ben betrokken bij het bedrijf Springfield Nutraceuticals, aanbieder van voedingssupplementen. Met dit artikel willen we proberen de conclusies in een wat ander daglicht te stellen.

Allereerst een belangrijk punt: curcumine zal niet snel een geneesmiddel worden, omdat het nu als voedingssupplement beschikbaar is. Grote bedrijven zullen geen onderzoek willen doen naar een voedingsstof die al vrij verkrijgbaar is, omdat zij er geen prominente marktpositie mee kunnen verwerven. Curcumine zal dus inderdaad niet snel het predicaat ‘medicijn’ halen.

Dat curcumine pas recentelijk een hype zou zijn geworden is niet zo. Al vanaf eind negentiger jaren bieden wij curcumine aan en de belangstelling hiervoor is in de loop der jaren sterk toegenomen. Dat komt niet alleen door uitspraken van bekende mensen, maar zeker ook omdat er meer humaan onderzoek is uitgevoerd met positieve resultaten.

De opneembaarheid van curcumine was en is een belangrijk terrein van onderzoek en ontwikkeling. Sinds de jaren tachtig, toen hoogleraar H. Timmerman onderzoek deed naar de werkzaamheid en opneembaarheid van curcumine, is er nogal wat gebeurd. In de wereld van technologie, medische wetenschap en ook voedingstechnologie zijn grote sprongen voorwaarts gemaakt. We kunnen en weten nu veel meer.

Een zoekopdracht op PubMed laat een aantal publicaties zien waarin de systemische werking van curcuminepreparaten wordt bevestigd.

Met verschillende verwerkingsmethodes is de opneembaarheid van curcumine de laatste jaren vergroot. Dit wordt door verschillende aanbieders van curcumine ook onderbouwd met onderzoeken.

Wij hebben zelf de stap gemaakt om een curcumine, met toevoeging van de natuurlijke olie ar-turmeron uit de wortelstok van kurkuma, te voeren. Met deze vorm zijn dubbelblinde, placebogecontroleerde onderzoeken uitgevoerd bij mensen op het gebied van opneembaarheid, pijnstilling, depressiviteit en ontstekingsremming bij reumatoïde artritis. In de tachtiger jaren werd geen werking gezien. Nu – dertig jaar later - wel.

Naar de effecten van curcumine bij kanker zijn veel cellijnstudies en onderzoeken bij dieren gedaan. Het ontbreekt dus voorlopig aan humane studies. Zou het kunnen zijn dat ook op dit terrein vooruitgang geboekt gaat worden? Wanneer je het Clinical Trial Register van de Amerikaanse overheid bekijkt, zou dat zomaar kunnen.

Eén van de inmiddels afgeronde, maar nog niet gepubliceerde wetenschappelijke onderzoeken is deze: Phase II Trial of Curcumin in Patients With Advanced Pancreatic Cancer door het gespecialiseerde M.D. Anderson Cancer Center in de VS.

Hopelijk geven de onderzoeken meer inzicht in het gebruik van de voedingsstof curcumine en diens metabolieten en geven ze aanknopingspunten voor een ieder die betrokken is bij het behandelen van mensen met deze levensbedreigende ziekte.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Alvleesklierkanker

[Met dank aan de Vereniging tegen de kwakzalverij]

Alvleesklierkanker is een bijzonder pijnlijke vorm van kanker en wordt behandeld met een chemokuur. Deze is bewezen effectief en leidt tot hogere overlevingskansen.

Op veel websites wordt enthousiast gemeld dat geelwortel (kurkuma of koenjit) een uitstekende vervanger kan zijn van chemokuren. Die stelling zou ik voorlopig maar niet geloven, omdat het menselijk lichaam curcumine, de werkzame stof van geelwortel, niet goed opneemt: het wordt na opname uit de darm snel afgebroken. De stof blijft daardoor in de bloedspiegel relatief laag. De activiteit van curcumine blijft zo lager dan op grond van laboratoriumproeven zou mogen worden verwacht, blijkt uit farmacologisch onderzoek.

Dieetcoach Jesse van der Velden, die een blauwe maandag voedingswetenschappen studeerde aan de Hogeschool Antwerpen, meent dat er “23 redenen zijn waarom je geelwortel (kurkuma) veel vaker zou moeten gebruiken". Volgens Van der Velden zijn curcuminoïden in kurkuma werken allemaal anti-oxidatief, ontstekingsremmend en zijn giftig voor tumorcellen. De meest bioactieve en onderzochte stof in kurkuma is curcumine dat ook antivirale en antischimmelwerking heeft”. De genezende werking wordt met een hoge dosering gedaan van 500 mg tot 4 gram per dag, schrijft Van der Velden, niet gehinderd door enige kennis van zaken. In een potje geelwortel van Albert Heyn, als smaakmaker te gebruiken onder meer in curry’s, zit 44 gram. Je bent dus in elf dagen door je voorraad heen.

De bekendste - maar niet de enige - stof met interessante eigenschappen in geelwortel is curcumine. Wetenschappers hebben in het laboratorium vastgesteld dat het inderdaad interessante farmacologische eigenschappen vast op geïsoleerde organen en in proefdieren. Zoals pijnstillende en een anti-ontstekingsactiviteit. Een interessant molecuul dus. Helaas, bij verder onderzoek bleek het ongeschikt als geneesmiddel vanwege de slechte opname bij orale toediening en de snelle metabole afbraak. Eenmaal opgenomen in het lichaam is het instabiel.

Dus de geelwortel (kurkuma of koenjit) is niet toe te passen als geneesmiddel omdat de hoeveelheid werkzame stof in de bloedspiegel relatief laag blijft. Maar 'relatief laag' betekent ook dat het wel degelijk zogenaamde sub-klinische effecten kan hebben. Uiteindelijk kan het veelvuldig consumeren van oosterse maaltijden je gezondheid een steuntje in de rug geven.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) in je dieet

Diverse wetenschappelijke studies lijken aan te tonen dat het regelmatig consumeren van geelwortel (kurkuma of kunjit) een positief effect kan hebben op het ontstaan van kanker.

De opname van geelwortel in het menselijk lichaam is helaas erg laag. Wanneer we het in onze maaltijden verwerken, nemen we er dus maar een zeer beperkt deel van op. Dat komt omdat een groot deel al wordt afgebroken en daarom onwerkzaam gemaakt in de darm, maar ook omdat de opname door de darmcellen zeer beperkt is. Tenslotte blijkt ook de lever een groot deel van de opgenomen stoffen af te breken.

De vraag is dus: hoeveel geelwortel moet je dagelijks binnen zien te krijgen om toch voordeel te hebben van de werkzame stoffen in de geelwortel. Op mensen zijn echter nog geen betrouwbare onderzoeken verricht, maar uit dierproeven blijkt dat – omgerekend naar de mens – wij ongeveer 6 tot 10 gram geelwortel per dag zouden moeten consumeren. Dat is behoorlijk wat kurkuma en dat betekent dat je al snel wordt verleid om even naar de supermarkt te gaan om een potje met capsules te komen. Die oplossing is echter niet alleen een stuk duurder, maar uit onderzoek blijkt ook nog eens dat het minder werkzaam is dan de geelwortel in zijn 'natuurlijke toestand'.

Een experiment dat recent werd uitgevoerd door de University College (London) in opdracht van het Engelse televisieprogramma 'Trust me, I'm a doctor' werd geelwortel onderzocht. De vrijwilligers, die capsules met geelwortel slikten, vertoonden geen enkele verbetering of verhoging van de capaciteit van het lichaam om kanker te bestrijden. Zij, die iedere dag een theelepel geelwortel innamen – door het door de yoghurt te roeren of in warme melk op te lossen – zagen een kankerbestrijdend gen een stuk actiever worden.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Nierschade

Nierschade is een ernstige complicatie die vaak optreedt bij patiënten met diabetes type 2. Een hoge glucosespiegel (hyperglycemie) is vaak de oorzaak van diverse complicaties bij diabetes, waaronder oxidatieve stress dat verantwoordelijk is voor activatie van ontstekingsprocessen. Het lichaam kan in normale omstandigheden die oxidatieve stress aanpakken middels een eiwit met de naam Nrf2 (Nuclear factor erythroid-derived 2-like 2) dat de expressie van antioxiderende eiwitten reguleert. Bij diabitici is dat eiwit defect geraakt.

Bij diabetes type 2 leiden deze ontstekingsprocessen en oxidatieve stress tot schade aan het weefsel en de functie van de nieren. Het voorkomen is daarom een goede manier om complicaties als nierschade bij diabetes type 2 af te remmen.

Proteïnurie - het lekken van eiwitten in de urine - is een belangrijke marker die schade aan de nieren aangeeft. Bij een onderzoek slikten patiënten met diabetes type 2 twee weken lang 500 mg curcumine per dag[1]. Het bleek dat de gemiddelde waarde van eiwitten in de urine drastisch met ongeveer 70% daalden. Verder bleek dat de daling het grootst was bij patiënten met de ergste nierschade.

Ook was het herstel van het Nrf2 antioxidanten systeem toegenomen bij alle patiënten. Markers voor ontstekingsprocessen waren verminderd met ongeveer 25% na de periode waarin de curcumine werd ingenomen.

Na analyse van de bacteriesoorten in de darmflora constateerden de onderzoekers dat het aantal bacteriën, die een belangrijke rol spelen voor het behoud van een gezonde darmflora en darmbarrière, waren toegenomen na het gebruik van curcumine.

Met dit onderzoek lijkt te zijn aangetoond dat curcumine, het werkzame ingrediënt van Geelwortel (Kurkuma of Koenjit), nierschade als gevolg van diabetes type 2 al op korte termijn kan verminderen.

[1] Yang et al: Curcumin attenuates urinary excretion of albumin in type II diabetic patients with enhancing nuclear factor erythriod-derived 2-like 2 (Nrf2) system and repressing inflammatory signaling efficacies in Experimental and Clinical Endocrinology and Diabetes – 2015

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Angst

Van curcumine, de werkzame stof uit de geelwortel, werd al langer gedacht dat het een mogelijk effect had op gevoelens van depressiviteit. Zie hier. Recent is er onderzoek gepubliceerd over de mogelijke effecten van curcumine op (het ontstaan van) angststoornissen[1].

Eerder onderzoek had al uitgewezen dat een bepaald eiwit (Arc/Arg3.1) betrokken is bij het vastleggen van herinneringen en angsten in de hersenen[2]. Een voorbeeld van een angststoornis is een Post-Traumatische Stress Stoornis (PTSS).

Het onderzoek toonde aan dat een dieet, dat verrijkt was met 1.5% curcumine, voorkwam dat de expressie van de eiwitten Arc/Arg3.1 en Egr-1 het vastleggen van de angstgedachten tegengaat, terwijl ook de problemen met het lange termijngeheugen aanzienlijk verminderden. Ook zag men dat de consolidatie van de angsten onder invloed van het dieet op duurzame wijze verhinderd werd.

De onderzoekers menen dat een dieet, verrijkt met curcumine, wellicht gebruikt kan worden bij de behandeling van Post-Traumatische Stressstoornissen.

Een tweede onderzoek leek ook al eerder in die richting te wijzen[3]. Omdat van curcumine bekend is dat het de niveaus van de neurotransmitter serotonine in verschillende delen van de hersenen kan verhogen, dachten onderzoekers dat ook deze route misschien kon bijdragen bij de behandeling van PTSS. Inderdaad bleken proefpersonen nadien positiever in het leven te staan. Bovendien bleek de curcumine ook een effect te hebben op cortisolniveaus. Cortisol is een stresshormoon, dat betrokken is bij het ontstaan en beloop van een depressie en dat bij mensen met PTSS ontregeld is.

De nuttigste tip die je uit dit verhaal kunt destilleren is dat iedereen blij wordt als je een heerlijke oosterse maaltijd op tafel zet.

[1] Monsey et al: A Diet Enriched With Curcumin Impairs Newly Acquired and Reactivated Fear Memories in Neuropsychopharmacology – 2014
[2] Maddox et al: The Activity-Regulated Cytoskeletal-Associated Protein (Arc/Arg3.1) Is Required for Reconsolidation of a Pavlovian Fear Memory in Journal of Neuroscience – 2011
[3] Jithendra et al: Restoration of Hypothalamic-Pituitary-Adrenal Axis Function in Rescue of Posttraumatic Stress Disorder in Curcumin-Treated Rats in Biomedicine International – 2011

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Spierpijn

Een extract van geelwortel (Kurkuma of Koenjit) kan de spierpijn verminderen die na het sporten kan ontstaan, zo lijkt een goed opgezet Italiaans onderzoek aan te tonen. Deze spierpijn is het gevolg van oxidatieve stress en ontstekingen.

Bij het kleine onderzoek werden een twintigtal mannen in twee groepen verdeeld. De ene groep kreeg een pil met daarin een extract van geelwortel, terwijl de controlegroep een pil met een placebo kreeg aangereikt.

Delayed onset muscle soreness (DOMS) ofwel spierpijn die na een tijdje komt opzetten werd bij alle deelnemende mannen opgewekt door ze een inspannende heuvelloop te laten deelnemen. De supplementatie van de pillen geschiedde twee dagen voor de heuvelloop tot een dag er na.

De mannen, die de pillen hadden geslikt waarin de geelwortel was verwerkt, rapporteerden minder spierpijn dan de mannen die het moesten stellen met de placebo.

De onderzoekers concludeerden dat geelwortel (kurkuma of geelwortel) een mogelijk effect heeft om die delayed onset muscle soreness (DOMS) te verminderen of te voorkomen[1]. Die onderzoekers waren wel zo eerlijk dat ze verder onderzoek aanbevelen om te bekijken welk mechanisme hier aan het werk is.

Drobnic et al: Reduction of delayed onset muscle soreness by a novel curcumin delivery system (Meriva©): a randomized, placebo-controlled trial in Journal of the International Society of Sports - 2014

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en een beter geheugen

Ouder worden is een proces, waarbij de geestelijke functies soms langzaam achteruit kunnen gaan. Het gaat soms ongemerkt, maar het kan zeker een begin zijn van neurologische problemen als dementie of de Ziekte van Alzheimer.

Onderzoekers[1] hebben eens gekeken of de Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) een positief effect kon hebben op de werking van het brein. Ze gebruikten daarvoor laboratoriummuizen, waarvan de hersenen kustmatig werden verouderd door de toediening van D-galactose, een eenvoudige suiker. Wanneer muizen of ratten chronisch worden blootgesteld D-galactose veroorzaakt dat een versnelling van het verouderingsproces.

Daarna kreeg een deel van de muizen Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) door hun voedsel gemengd. Het andere deel kreeg niets door het voedsel gemengd (de placebo).

De muizen werden daarna door een doolhof gestuurd om te kijken welke muizen de minste schade in de hersenen hadden opgelopen. Het bleek dat de muizen, die met Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) ‘behandeld’ waren, veel sneller hen weg door het doolhof kunnen vinden dan de muizen uit de placebogroep.

De resultaten lijken aan te tonen dat Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) de door D-galactose veroorzaakte cognitieve achteruitgang verminderde. Al eerder was aangetoond[2] dat de geelwortel de hersenen zal beschermen tegen de negatieve effecten van alcohol.

Het toont eens te meer aan dat we meer van deze specerij in ons dagelijks eetpatroon zouden moeten opnemen.

[1] Nam et al: Effects of Curcumin (Curcuma longa) on Learning and Spatial Memory as Well as Cell Proliferation and Neuroblast Differentiation in Adult and Aged Mice by Upregulating Brain-Derived Neurotrophic Factor and CREB Signaling in Journal of Medicinal Food - 2014
[2] Rajakrishnan et al: Neuroprotective role of curcumin from curcuma longa on ethanol-induced brain damage in Phytotherapy Research - 1999

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en het gebit

Op internet circuleren wat anekdotische verhalen over de geelwortel (kurkuma of koenjit) en witte tanden. Het poetsen van je tanden met geelwortelpoeder zou zorgen voor een effect dat vergelijkbaar is met het bleken van je gebit. Men zegt dat het werkt, maar waarschuwt direct voor een gele gootsteen, die nauwelijks schoon te krijgen is. Het advies is daarom om je tanden maar onder de douche te poetsen.

In de wetenschappelijke literatuur wordt het gebruik van de geelwortel en witte tanden echter niet vermeld. Wél vermeld[1] zijn toepassingen waarbij gebruik wordt gemaakt van de bestaande en bekende voordelen van deze wortel. Spoelen met een thee van geelwortel kan helpen om tandvleesproblemen tegen te gaan als gevolg van het antibacteriële, ontstekingsremmende en pijnstillende effect.

Ook is het een perfect middeltje om plaque zichtbaar te maken. Gewoonlijk gebruikt de tandarts een kleurstof waardoor de tandplak rood kleurt, maar door gebruik te maken van het pigment van de geelwortel zal de aanwezige plaque geel kleuren[2].

[1] Nagpal et al: Role of curcumin in systemic and oral health: An overview in Journal of Natural Science, Biology and Medicine - 2013
[2] Chaturvedi: Uses of turmeric in dentistry: an update in Indian Journal of Dental Research - 2009

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en de productie van melkzuur

Melkzuur wordt in de meeste gevallen geproduceerd uit suiker en de grootste producent ter wereld is gevestigd in Nederland: Purac, een dochteronderneming van Corbion, voorheen beter bekend als CSM. In vroeger tijden werd melkzuur via een chemisch proces aangemaakt, maar tegenwoordig heeft men bacteriën zodanig ingepast in het proces dat Corbion zichzelf met recht ‘pure by nature’ durft te noemen.

Melkzuur wordt als grondstof gebruikt voor allerlei nuttige producten, voornamelijk bestemd om de houdbaarheid van bederfelijke waar te verlengen, het toevoegen van vitamines en mineralen aan producten en zelfs als basis voor bioplastics.

Bij de productie van geelwortel (Kurkuma of Koenjit) ontstaat nogal wat afval dat Koreaanse onderzoekers gemakshalve maar biomassa hebben genoemd omdat zoiets wat vriendelijker klinkt. Normaal werd dat afval verbrand of gestort op vuilnisbelten, maar nu blijkt uit onderzoek[1] dat deze biomassa ook heel goed kan worden ingezet als grondstof voor de productie van melkzuur.

Het bleek dat men een simpel en efficiënt proces kon bedenken om melkzuurbacteriën (Lactobacillus coryniformis en Lactobacillus paracasei) aan het werk te zetten. Dat betekent dus dat er in de toekomst minder afval zal overblijven en nuttige producten kunnen worden geproduceerd.

Dus Corbion: ik zou die kans aangrijpen om in de gebieden, waar de geelwortel (kurkuma of koenjit) uitbundig groeit, een productielocatie te starten.

[1] Nguyen et al: Production of l- and d-lactic acid from waste Curcuma longa biomass through simultaneous saccharification and cofermentation in Bioresource Technology - 2013

Canadese geelwortel

Om maar direct met de deur in huis te vallen: nee, de Canadese geelwortel (Hydrastis canadensis) is geen familie van de geelwortel (kurkuma of koenjit). Deze plant behoort tot dezelfde familie als waartoe de boterbloemen behoren, de ranonkelfamilie (Ranunculaceae). De Canadese geelwortel is inheems in zuidoostelijke delen van Canada en aangrenzende noordoostelijke delen van de Verenigde Staten. In zijn thuislanden staat hij bekend als goldenseal (‘gouden zegel’) of orangeroot (‘oranjewortel’).

[Image: Hagerty Ryan]

Het is volstrekt onduidelijk waarom deze plant in ons land de naam Canadese geelwortel heeft gekregen, want hij heeft immers een oranje wortel en er bestaat in Amerika al een plant met de naam yellowroot (Xanthorhiza simplicissima), maar dat is een hele andere plant in diezelfde ranonkelfamilie (Ranunculaceae).

Van de geelwortel (kurkuma of koenjit) zijn, zoals bekend, een behoorlijk aantal gezondheidsvoordelen wetenschappelijk aangetoond. Van de Canadese geelwortel wordt gezegd[1] dat hij door de Cherokee Indianen tegen indigestie, gebrek aan eetlust, ontstekingen en zelfs tegen kanker wordt gebruikt en de Iroquois dronken de aftreksels tegen kinkhoest, leverstoornissen, malaria en hartkwalen of gebruikten de aftreksels om mee te wassen bij huidziektes, oogontstekingen en slecht helende wonden. Daarom stoppen op geld beluste ondernemers het spul in een capsule in de hoop dat veel consumenten lichtgelovig zijn.

Omdat uiteraard niet iedere wilde claim op waarheid kan berusten heeft de wetenschap de Canadese geelwortel maar eens onder handen genomen en wat blijkt: er is op dit moment onvoldoende bewijs om vast te stellen of de Canadese geelwortel werkzaam is bij welke aandoening dan ook.

Het tegendeel blijkt zelfs het geval te zijn. Langdurige inname van wortelpoeder van Canadese geelwortel lijdt bij ratten en muizen tot een toename van levertumoren[2]. Die giftigheid is vooral het gevolg van de aanwezigheid van berberine, een alkaloïde.

Zelf zou ik met een grote boog om potjes met Canadese geelwortel heenlopen en snel een heerlijke maaltijd met geelwortel (kurkuma of koenjit) gaan klaarmaken. Da’s goedkoper, smakelijker en nog een stuk gezonder ook.

[1] A. Vogel Plantenencyclopedie. Zie hier.
[2] Dunnick et al: Investigating the potential for toxicity from long-term use of the herbal products, goldenseal and milk thistle in Toxicology Pathology- 2011

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en de hoop op een langer leven

Voorlopig onderzoek[1] lijkt aan te tonen dat de werkzame stoffen van geelwortel (kurkuma of koenjit), de curcuminoïden mogelijk de levensduur van mensen kan verlengen. Tenminste, als we de resultaten van een onderzoek op fruitvliegjes of bananenvliegjes (Drosophila melanogaster) mogen extrapoleren naar de mens. De fruitvliegjes werden op een dieet gezet waarin veel curcuminoïden waren opgenomen.

Uit dat onderzoek bleek dat die fruitvliegjes wel 20 procent langer leefden dan normaal, terwijl ze ook nog eens beter bleven bewegen en er minder tumoren optraden. Natuurlijk werden van de geelwortel al eeuwenlang positieve effecten op de gezondheid gemeld en de onderzoekers wijzen gemakshalve maar naar het anti-oxidatieve effect van de geelwortel om het langere leven van de fruitvlieg te verklaren, maar zo eenvoudig zal het uiteindelijk wel niet blijken te zijn. De natuur is uiteindelijk altijd veel complexer dan we ons kunnen voorstellen.

De onderzoekers waren hoopvol dat het effect ook bij de mens zou kunnen optreden omdat fruitvliegjes en mensen toch vele genen gemeen hebben. Juist dat is de reden dat die fruitvliegjes voor wetenschappelijk onderzoek ingezet worden.

Fruitvliegonderzoek is daarom beslist geen flutonderzoek.

[1] Lee et al: Curcumin extends life span, improves health span, and modulates the expression of age-associated aging genes in Drosophila melanogaster in Rejuvenation Research - 2010

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit): Een kleine geschiedenis

Men denkt dat geelwortel (Curcuma longa) ooit min of meer per ongeluk is ontstaan als een hybride tussen de wilde geelwortel (Curcuma aromatica), inheems in India, Sri Lanka en oostelijke hellingen van de Himalaya's, en enkele andere zeer nauw verwante soorten. Het is een steriele plant and produceert daardoor geen zaad. De enige manier van vermeerdering is dus via verspreiding van de wortels.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) wordt al genoemd in de werken van de Venetiaanse ontdekkingsreiziger Marco Polo (1254-1324), die met deze specerij in aanraking kwam tijdens zijn reizen door India en China rond 1290 nCr. Al verkreeg hij de roem als de man, die geelwortel naar het westen bracht, waren het in werkelijkheid Arabische handelaren die al in de dertiende eeuw deze specerij naar Europa vervoerden.

[De Molukken op een oude kaart]

Daarna deed de Portugese zeevaarder Vasco da Gama (1460-1524) gedurende de vijftiende eeuw tijdens zijn vele zeereizen het Indiase subcontinent een aantal keren aan en bracht geelwortel (kurkuma of koenjit) en vele andere specerijen direct van de Oost naar de West, de Arabische tussenhandelaren buitenspel zettend.

Het was pas tijdens de heerschappij van de handelsondernemingen de Vereenigde Oostindische Compagnie uit Nederland en de East India Company uit Groot-Brittannië dat vele soorten specerijen in behoorlijke hoeveelheden in West-Europese landen aangevoerd werden. Toen gingen ook de prijzen van deze goederen zover naar beneden dat veel meer mensen er van konden genieten.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Alcoholproblemen

Het overmatig gebruik van alcohol kan leiden tot problemen op de korte termijn en op de lange termijn. Voorbeelden van de eerste categorie zijn dronkenschap en een kater. Voorbeelden van de tweede zijn verslavingsverschijnelen en potentieel fatale leverproblemen.

[Foto: Boehringer-Ingelheim]

De geelwortel (kurkuma of koenjit) werd in de landen waar de plant groeit traditioneel veel gebruikt om maag- en darmstoornissen te behandelen. De werkzame stoffen zouden de spijsvertering kunnen bevorderen. In het huidige Japan wordt de geelwortel (kurkuma of koenjit) ingezet om verlies van eetlust en misselijkheid als gevolg van het gebruik van alcohol te behandelen. Van een land dat hoogwaardige medische zorg verleent mag ook verwacht worden dat een behandeling daadwerkelijk effect heeft. Daarom heeft men maar eens onderzocht of de werkzame stoffen in de geelwortel (kurkuma of koenjit) echt helpen bij overdadig alcohol gebruik.

Voor de zekerheid werd het onderzoek[1] verricht op laboratoriummuizen; zij kregen alcohol toegediend en men onderzocht de effecten van alcohol met en zonder geelwortel (kurkuma of koenjit). Het bleek dat het extract met geelwortel (kurkuma of koenjit) de effecten van alcohol duidelijk verminderde. Het verbeterde ook duidelijk de werking van de lever. Tevens probeerde men vast te stellen welke stofje precies dat effect had en het bleek mogelijk om vast te stellen dat het curcumenone betrof.

De conclusie van de onderzoekers was dat het totale effect van geelwortel (kurkuma of koenjit) vermoedelijk toegeschreven kon worden aan een verhoogd niveau van alcoholafbrekende enzymen in de lever.

Zoals gezegd kan chronisch alcoholmisbruik leiden tot ernstige leverproblemen. Onderzoekers[2] hebben eens gekeken naar de eventuele beschermende werking van de geelwortel (kurkuma of koenjit) bij zogenaamde alcoholic liver diseases (ALD’s) en het lijkt dat ook hier de werkzame stoffen van deze specerij een meervoudige beschermende werking hebben. Deze werkzame stoffen lijken op een positieve manier betrokken te zijn bij de oxidatieve stress, ontstekingen en vetmetabolisme in de lever.

[1]  Kimura et al: Effects of the extracts and an active compound curcumenone isolated from Curcuma zedoaria rhizomes on alcohol-induced drunkenness in mice in Fitoterapia - 2012
[2]  Herbal medicines for the prevention of alcoholic liver disease: a review in Journal of Ethnopharmacology - 2012

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Schistosomiasis

Schistosomiasis is een ziektebeeld dat veroorzaakt wordt door een kleine familie van parasitaire wormen: Schistosoma mansoni, Schistosoma haematobium, Schistosoma japonicum, Schistosoma intercalatum en Schistosoma mekongi. Schistosomiasis is een ziekte van de tropen waaraan wereldwijd meer dan 200 miljoen mensen lijden.

De parasieten, die schistosomiasis veroorzaken, leven in bepaalde zoetwaterslakjes. Die trematoden (platwormen) verlaten de vector (gastheer) en zwemmen in het water. De besmetting van de mens vindt al plaats wanneer de onbeschermde huid in contact komt met het water.

Wanneer de ziekte onbehandeld blijft kunnen de parasitaire wormen zich langzaam een weg door het lichaam vreten. In de acute besmettingsfase ontstaan na een maand of twee koorts, rillingen, hoest, spierpijn en een algeheel gevoel van malaise. In de daarop volgende chronische fase raken de longen, lever, milt, blaas en darm aangetast.

De diagnose is vaak lastig te stellen door de vage klachten. Er bestaat een doeltreffend geneesmiddel, praziquantel, maar het grootste probleem is dat de wormen tegen dat middel resistent raken.

Dus is het van het grootste belang dat er middelen gevonden worden die die vervelende lastpakken toch te lijf kan gaan. Het blijkt uit wetenschappelijk onderzoek[1] dat curcumine, de werkzame stof van de geelwortel (kurkuma of koenjit) een bijzonder effect heeft op die wormen. Terwijl praziquantel de wormen aanpakt, pakt de curcumine de eitjes aan. Geen eitjes betekent uiteindelijk geen wormen. In tegenstelling tot praziquantel heeft het gebruik[2] van curcumine ook nog eens een beschermend effect op de lever.

Hoewel het nog een hele tijd kan duren voordat er een op geelwortel (kurkuma of koenjit) gebaseerd geneesmiddel tegen schistosomiasis op de markt zal komen, is het toch een hoopvol teken dat we met behulp van de natuur kunnen terugvechten.

El-Ansary et al: Antischistosomal and liver protective effects of Curcuma longa extract in Schistosoma mansoni infected mice in Indian Journal of Experimental Biology - 2007
Allam: Immunomodulatory effects of curcumin treatment on murine schistosomiasis mansoni in Immonobiology -2009.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Insulinerespons

Van curcumine, de werkzame stof van de geelwortel (kurkuma of koenjit) was al bekend dat het past in een dieet om gewichtsverlies te bereiken. Het zou bovendien cholesterolverlagend zijn en werkzaam zijn bij diabetes doordat het de lipiden in serum of plasma, alsmede glucosespiegels kon verlagen.

Uit een recente studie[1] blijkt dat een poeder van geelwortel (kurkuma of koenjit) ook de afgifte van insuline stimuleert. Dit zou gunstige effecten kunnen hebben bij mensen met diabetes type 2.

Zweedse onderzoekers deden een voorstudie bij veertien gezonde mannen en vrouwen. Ze kregen een glucosedrank, die bestaat uit glucose (suiker). Het opdrinken van dit drankje was nodig om het effect van de curcumine naderhand goed te kunnen meten. Samen met de glucosedrank slikten de proefpersonen kurkumacapsules of een placebo. De dosering geelwortel (kurkuma of koenjit) was zes gram. Kurkumapoeder bevat tussen de twee en acht procent curcumine. De dosering curcumine was dus tussen de 120 en 480 mg.

Na een week werd de proef herhaald en kregen de deelnemers die de eerste keer de kurkumacapsules kregen deze keer de placebocapsules en vice versa.

De deelnemers, die de kurkumacapsules slikten, hadden 30 en 60 minuten na de glucosedrank een significant hogere insulineproductie. Na 120 minuten waren de insulinewaarden nog steeds hoger dan die van de placebo.

De conclusie van de onderzoekers was de geelwortel (kurkuma of koenjit) de insulineniveaus na een maaltijd kan verhogen. Dat is goed nieuws voor mensen met diabetes want die verstoorde insulinerespons is eigenlijk het grote probleem bij die aandoening.

[1]  Wickenberg et al: Effects of Curcuma longa (turmeric) on postprandial plasma glucose and insulin in healthy subjects in Nutrition Journal - 2010

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Borstkanker

Zoals bekend is curcumine de werkzame stof in de geelwortel (kurkuma of koenjit). Al eeuwenlang wordt de wortel in Aziatische gerechten verwerkt en in de inheemse geneeskunde worden aan de deze wortel soms opzienbarende geneeskrachtige effecten toegeschreven.

Van curcumine is bekend dat het een sterke antioxiderende en ontstekingsremmende werking heeft. Ook wordt in verschillende landen, waaronder Nederland, driftig onderzoek gedaan naar de mogelijke toepassing van curcumine bij de behandeling van verschillende soorten kanker.

Het AMC, het Academisch Medisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam, startte in 2010 een tweetal onderzoeken (zie pdf-document hier) naar de werkzaamheid van curcumine bij behandelingen tegen kanker.

Wetenschappers [1] hebben ook eens gekeken hoe borstkankercellen reageren op curcumine. Agressieve borstkankercellen werden 24 uur lang op een kweek met curcumine gezet en nadien bleek dat het merendeel van die cellen niet zoveel zin meer had om te groeien. Deze uitkomsten gaven de onderzoekers aanleiding om te veronderstellen dat curcumine wel eens een geweldige kandidaat kon zijn bij de preventie en behandeling van borstkanker.

Het werkingsprincipe van de curcumine is ook onderwerp van onderzoek. Hoe kan het zijn dat een goedkoop alternatief in de verre toekomst misschien die vreselijke chemokuren en bestralingen zou kunnen vervangen? Het idee [2] is dat de curcumine al in staat is om in te grijpen op het allereerste moment dat het in de cellen mis gaat.

Reken er voorlopig nog maar niet op dat de curcumine wordt ingezet bij de preventie of behandeling van borstkanker. Dát kan nog vele jaren duren, maar het geeft wel hoop voor de toekomst.

[1] Cine et al: Effects of curcumin on global gene expression profiles in the highly invasive human breast carcinoma cell line MDA-MB 231: A gene network-based microarray analysis in Experimental and Therapeutic Medicine - 2013 
[2] Huang et al: Curcumin inhibits LPS-induced EMT through downregulation of NF-κB-Snail signaling in breast cancer cells in Oncology Reports - 2013

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en het Metabool Syndroom

Overgewicht is in de westerse wereld een groeiend probleem met ernstige gevolgen voor de volksgezondheid. Overgewicht kan uiteindelijk leiden tot een serie chronische aandoeningen, die men tegenwoordig met de naam Metabool Syndroom aanduidt.

Hoewel de precieze oorzaken van het Metabool Syndroom nog onduidelijk zijn, wordt gedacht dat overgewicht en een voortdurend te hoge suikerconsumptie de kans op insulineresistentie wordt vergroot. Mede daardoor kan een scala aan aandoeningen ontstaan.

Het Metabool Syndroom wordt gezien als een chronische stofwisselingsstoornis met als belangrijkste symtomen[1]: insulineresistentie, glucose-intolerantie, hyperinsulinemie, hoge bloeddruk, dyslipidemie (stoornissen in de vetstofwisseling) en stoornissen in de bloedstolling. Het Metabool Syndroom levert daardoor een verhoogde kans op hart- en vaatziekten op en wordt tevens in verband gebracht met diabetes type 2.

Van curcumine, de werkzame stof van geelwortel (Kurkuma of Koenjit) is al langer bekend dat het een effect heeft bij het voorkomen van kanker, dat het ontstekingsremmend is, dat het cholesterolverlagend is, dat het een anti-oxidant is, dat het werkzaam is bij diabetes en dat het je hart beschermt tegen hartaanvallen.

Ondertussen worden de eerste onderzoeken[2] voorgesteld om te kijken of geelwortel (Kurkuma of Koenjit) een rol kan spelen bij het voorkomen of de behandeling van het Metabool Syndroom.

[1] Reaven: Characteristics of Metabolic Syndrome X in Endicronoly and Metabolism - 2000
[2] Sahebkar: Why it is necessary to translate curcumin into clinical practice for the prevention and treatment of metabolic syndrome? in BioFactors - 2012

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) als kleurstof

De geelwortel (kurkuma of koenjit) geeft al eeuwenlang kleur aan oosterse etenswaren als kerrie en aan gele rijst (nasi koening). Geen wonder dat de moderne voedingsmiddelenindustrie met een begerig oog is gaan kijken naar de geelwortel (kurkuma of koenjit) als voedingsingrediënt en dat is ondertussen een behoorlijk succes gebleken.

De Europese Gemeenschap heeft deze kleurstof als zeer veilig bevonden, waardoor men nu de aanduiding E100 op een etiket kan aantreffen. Voor gebruik in cosmetica is de kleurstof goedgekeurd onder het nummer CI 75300.

Behalve een mooie goudgele kleur wordt geelwortel (kurkuma of koenjit) ook aan levensmiddelen toegevoegd om deze tegen de schadelijke invloeden van zonlicht te beschermen. Ook in ons zo zuivelrijke land wordt het veelvuldig toegepast in producten als kaas, yoghurt, boter en margarine.

[Foto: www.healthtap.com]

Uiteraard wordt het ook gebruikt als een ietwat goedkopere oplossing dan het gebruik van het zo kostbare saffraan, dat gewonnen wordt uit de saffraankrokus (Crocus sativus).

Omdat de geelwortel (kurkuma of koenjit) in zoveel producten verwerkt wordt is het een goed idee geweest om eens te gaan onderzoeken of het overdadig gebruik van deze kleurstof negatieve effecten voor de gezondheid zou kunnen opleveren. We wisten natuurlijk al dat de werkzame stoffen van geelwortel (kurkuma of koenjit) in bepaalde doseringen gezondheidsbevorderende effecten heeft. Uit een wetenschappelijk onderzoek [1] bleek dat de werkzame stof uit geelwortel (kurkuma of koenjit), curcumine niet giftig is voor mensen, zelfs niet wanneer de doses opliep tot wel 8,000 mg per dag en gedurende een periode van drie maanden.

[1] Cheng et al: Phase I clinical trial of curcumin, a chemopreventive agent, in patients with high-risk or pre-malignant lesions in Anticancer Research 2001

[Recensie] Kurkuma - Die heilende Kraft der Zauberknolle

In Duitsland hecht men veel meer geloof aan de helende kracht van de natuur dan hier in Nederland. Eigenlijk lopen we wat dát betreft een paar jaartjes op onze oosterburen achter. Ook de geelwortel (kurkuma of koenjit) is niet ontsnapt aan de interesse van de Duitsers en er is nu een handzaam boekje verschenen waarin alle voordelen van deze 'toverknol' beschreven staan: 'Kurkuma - Die heilende Kraft der Zauberknolle'.

Klaus Oberbeil, schrijver van het boek, heeft een een aantal vergelijkbare boeken op het grensgebied van natuur en gezondheid op zijn naam staan. Om het boek gevuld te krijgen is echter wel met de stofkam door de beschikbare kennis gegaan en werkelijk alle informatie over de geelwortel (kurkuma of koenjit) is opgenomen. Die informatie zou echter wel iets meer gestructureerd kunnen worden weergegeven.

Toch is het een boekje aan aanwinst voor mensen die menen dat de heilzame kracht van de natuur te verkiezen is boven de producten van de farmaceutische industrie. Samengevat is 'Kurkuma - Die heilende Kraft der Zauberknolle' toch een bijzonder informatief naslagwerkje geworden.

Voor lezers, die de Duitse taal minder goed machtig zijn en toch een boekje over de geelwortel (kurkuma of koenjit) willen lezen, kunnen hun hoop vestigen op mijzelf: welke uitgeverij is bereid een boekje van mijn hand uit te geven over dit onderwerp?

'Kurkuma - Die heilende Kraft der Zauberknolle' is uitgegeven door Wilhelm Heyne Verlag - 192 pagina's - prijs € 9.99. Het boek is hier te koop.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Artritis

Er bestaat soms wat verwarring tussen de termen artritis en artrose. Artitis is een ontsteking van de gewrichten en artrose is slijtage van de gewrichten. Dat zijn dus twee geheel verschillende ziektebeelden en die moeten behandeld worden met verschillende medische handelingen: artritis kan aangepakt worden met ontstekingsremmers, terwijl artrose uiteindelijk kan leiden tot een kunstgewricht.

Van de curcumoïden, de werkzame stoffen van de geelwortel (kurkuma of koenjit), is al langer bekend dat ze een ontstekingsremmende werking bezitten en dus lag het ook voor de hand om eens te gaan kijken of er ook bij artritis een effect te bespeuren was.

[Foto: Sankarshansen]

Bij een wetenschappelijk onderzoek[1] bleek dat een extract (200 mg/kg lichaamsgewicht) van de geelwortel (kurkuma of koenjit) de aanmaak beïnvloedde van cytokines, die een rol spelen in de immuunreactie. De ontstekingsremmende werking van dit extract bleek zelfs beter te zijn dan een kuur met Indometacine, een ook hier in Nederland veel voorgeschreven non-steroïde ontstekingsremmer.

Een ander onderzoek[2] maakte gebruik van laboratoriumratten waarbij artritis werd opgewekt. Daarna werd een helft behandeld met betamethasone en de andere helft met een extract van de geelwortel (kurkuma of koenjit). De hoopgevende conclusies van dit onderzoek waren dat de toediening van geelwortel de degeneratieve veranderingen in botten en gewrichten stopte.

De voorgeschreven medicinale ontstekingsremmers leveren vaak nogal wat bijwerkingen, zoals maag- en darmproblemen, op. Van geelwortel (kurkuma of koenjit) zijn op dit moment geen problemen bekend.

[1] Ramadan et al: Anti-inflammatory and anti-oxidant properties of Curcuma longa (turmeric) versus Zingiber officinale (ginger) rhizomes in rat adjuvant-induced arthritis in Inflammation - 2011
[2] Taty Anna et al: Anti-inflammatory effect of Curcuma longa (turmeric) on collagen-induced arthritis: an anatomico-radiological study in La Clinica Terapeutica - 2011 

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) in de Huiskamer

De geelwortel (kurkuma of koenjit) staat waarschijnlijk al jarenlang gezellig naast alle andere specerijen en keukenkruiden in uw keukenkast. Deze oosterse smaakmaker is, zoals uit de columns op deze website blijkt, behoorlijk op weg om ook zijn plaats in uw medicijnkast te verwerven. Toch is er nog een plekje waar de geelwortel (kurkuma of koenjit) ook bijzonder tot zijn recht zou kunnen komen: uw huiskamer.

De wortels van de geelwortel (kurkuma of koenjit) stonden oorspronkelijk in landen als Indonesië, Maleisië en Thailand. Natuurlijk is hij bij ons het meest bekend geworden door zijn functie als smaakmaker en de positieve effecten van zijn wortel, maar als kamerplant verdient de geelwortel ook een geweldige reputatie. Geen wonder dat hij ook wel de Siamese of Thaise tulp genoemd wordt.

[Foto: www.rootsformoods.nl]

Nederlandse kwekers hebben hun handen ineen geslagen om de geelwortel meer bekendheid te geven als kamerplant. De geelwortel heeft stevige, lange bloemstelen en wordt gesierd met extravagante bloemen. Daarmee geeft zij uw interieur een exotische uitstraling. Met de Curcuma haalt u dus de tropen in huis.

Bij uw bloemist of tuincentrum kunt u een drietal soorten aantreffen: de Curcuma alismatifolia, de Curcuma domestica en de Curcuma longa. De Nederlandse kwekers leveren de geelwortel in de kleuren wit, roze en paars. Ook zijn er tegenwoordig zelfs Curcuma’s in een dubbelkleur en in afwijkende kleuren.

In mei 2012 lanceerden zes kwekers een uniek concept met de naam ‘Curcuma-roots for moods’. Zij deden dit in samenwerking met de Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker, het International Curcumin Research (AMC) en Verstegen Spices & Sauces. Centraal in het concept staan de geelwortel (kurkuma of koenjit) en het idee dat een financiële bijdrage per verkochte plant ten goede zal komen aan het onderzoek naar de geneeskrachtige werking van curcumine dat in de wortel van de plant voorkomt.

Als u dus een bijdrage wilt leveren aan de ontwikkeling van nieuwe medicijnen tegen kanker dan kunt u dat doen door een prachtige Thaise tulp te kopen. Je zult je zeker niet bekocht voelen want deze plant is een sieraad voor uw huiskamer.

[Foto: www.rootsformoods.nl]

Meer informatie over dit opmerkelijke initiatief is hier te vinden.

Geelwortel (Kurkuma of Koenjit) en Depressie

Gewoonlijk worden in Nederland de termen overspannen, burn-out en depressie voor dezelfde klachten gebruikt. Je komt bij de huisarts en meldt dat je overspannen bent en de dokter vult op zijn computer de term depressief in. Hoe kan zoiets?

Allereerst zijn beide termen niet gelijkwaardig. De term 'depressie' kan vertaald worden als 'onderspanning', terwijl 'overspannen' hernoemd worden tot 'ultrapressie'. En dan is de oplossing al snel gevonden: hoewel iedereen gelooft dat een depressie een op zichzelf staand ziektebeeld is, is dit niet het geval. Een depressie is onderdeel van een psychologische stoornis met de naam manisch-depressieve stoornis. De problemen beginnen met de manische ('hyper') episode waarin je steeds harder en langer gaat werken, terwijl er steeds minder uit je handen komt. Tegelijkertijd slaap je slecht en drink je vermoedelijk teveel. Je lichaam zit boordevol stresshormonen, zoals corticosteroïden. Op een gegeven moment geef je het simpelweg op (het burn-out moment) en dan ontstaat de depressieve episode waarin je veel slaapt.

[Foto: Yale University]

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de werkzame stoffen van de geelwortel (Kurkuma of Koenjit) een gunstige werking hebben op de hersenen. Bij dierproeven is gebleken dat de curcuminoïden de hersenen beschermen tegen de schadelijke invloed van de corticosteroïden en adrenaline. De curcuminoïden bleken de hoeveelheid serotonine[1] in de hersenen te kunnen verhogen en die van het stresshormoon cortisol[2] in de hersenen te kunnen verminderen.

Ik geef direct toe dat de resulaten gebaseerd zijn op dierproeven, maar vaak zullen die in een later stadium ook worden bewezen bij mensen. Tot dat moment is aangebroken zou ik alvast mijn eetpatroon gaan aanpassen en heerlijke oosterse gerechten gaan eten waarin veel geelwortel (Kurkuma of Koenjit) is verwerkt. Zo'n kleurrijk en smakelijk bord voedsel is op zichzelf al een lust voor het oog en smaakpappillen. Alleen daardoor al heeft de geelwortel (Kurkuma of Koenjit) een antidepressieve werking.

[1] Li et al: Antidepressant-like effects of curcumin on serotonergic receptor-coupled AC-cAMP pathway in chronic unpredictable mild stress of rats in Progress in Neuro-Pharmacology - 2009
[2] Wei et al: Curcumin attenuates the effects of transport stress on serum cortisol concentration, hippocampal NO production, and BDNF expression in the pig in Domestic Animal Endocrinology - 2010